Het is én blijft de oudste universiteit van Europa

De universiteit is voor Bologna een object van trots. Het is natuurlijk ook best indrukwekkend dat het de oudste universiteit van Europa is. Bovendien kan ik nu heel stoer zeggen dat ik aan dezelfde universiteit heb gestudeerd als Galileo Galilei, Dante Alighieri, Petrarca, Becket en Geert Geerts a.k.a. Erasmus. Dat slimme koppen als Umberto Eco en Romano Prodi hier professoren zijn, is ook noemenswaardig. Al die grote namen doen vermoeden, of geven de hoop dat je als buitengewoon intelligent persoon de deur uit zal wandelen. Dat je na het volgen van enkele colleges hier, misschien net wat meer kans maak op de nobelprijs. Misschien zal ik dan toch nog een bekend schrijver of politicus worden..

Deze gerenommeerde universiteit weet dankzij haar oorsprong die honderden jaren achter ons ligt, nog steeds de aandacht op zich te vestigen en veel studenten en professoren binnen te lokken. Helaas echter dat ze er bang voor lijken te zijn, dat als het systeem verandert, hun reputatie ook verloren zal gaan. De colleges en gang van zaken hier, geeft mij soms het idee dat ze sinds de oprichting vrij weinig veranderd hebben. En dan spreken we toch echt over 1088, dus een krappe duizend jaar geleden.

Een gemiddeld college bestaat uit het absorberen van zoveel mogelijk theorie, met zo min mogelijk participatie van de student. De docent ratelt de tijd vol met droge informatie en vindt een pauze over het algemeen niet nodig. (Terwijl er toch veel knappe koppen ook redelijk wat studies naar spanningsbogen hebben gedaan, die bewijzen dat dit best voordelen kan hebben.) Als er al gebruik wordt gemaakt van apparatuur, dan duurt het meestal een uur voordat het op gang komt, want Italianen en computers is ook geen goede combi. Veel tentamens worden mondeling afgenomen door de professor, die overigens consequent met ‘u’ en de bijbehorende titel aangesproken dient te worden. De bedoeling is dat studenten hun boeken van voor naar achter uit hun hoofd kennen en alle tekst kunnen reproduceren. Daarnaast moet de stof uit de colleges, oftewel de mening van de docent, goed bestudeerd worden. Praktische opdrachten waarin de student gestimuleerd wordt om zelf na te denken, komen hier weinig voor. Zo krijgen rechtenstudenten bijvoorbeeld nooit een casusopdracht. Ik heb nog niet gehoord van studenten dat ze een opdracht moeten schrijven, terwijl ik in Utrecht bijna niets anders doe. Studenten doen keurig wat er van ze verwacht wordt en leren daadwerkelijk hele boeken uit het hoofd. Voor mij zal dit nog lastig worden, want boeken doe ik over het algemeen zo min mogelijk open. Laat staan dat ik ze uit mijn hoofd leer.
Italiaanse studenten zijn in colleges zo driftig met hun pen in de weer, dat ik soms het gevoel krijg dat ze vergeten adem te halen. Waar ik overigens ook menig docent van beschuldig. Dat Italianen snel praten wist ik al, dat ze zichzelf graag horen praten ook. Maar dat ze dit twee uur non stop volhouden heeft bij mij een soort new found respect opgeroepen, gepaard met medelijden voor de studenten die het aan moeten horen. Inclusief mijzelf als non-native.

Mijn eerste les was gelijk een hoogtepunt of beter gezegd; een dieptepunt. Voor een deel bij gebrek aan beter en voor een deel uit nieuwsgierigheid, ben ik naar het vak ‘lingua inglese’ gegaan. Natuurlijk vrij zinloos dat ik in Italië Engels ga volgen. Maar ik roep al jaren dat Italianen er niets aan kunnen doen en dat het onderwijs heel slecht is. Na deze les kan ik tenminste uit eigen ervaring hetzelfde beweren.
Nadat ik na 15 minuten al spierpijn had van de op maatje 34 afgestelde houten collegebankjes, begon het college bijna. Er waren meerdere mensen druk bezig met het afstellen van de apparatuur. Ik vroeg me af wie mijn docent zou zijn; Chineesje, Professoressa Botox of die hele leuke jongen.. Uiteraard was de laatste alleen voor de techniek en kregen wij les van Marijke Helwegen. Het begon vrij interessant over de relatie tussen drugs en Engelse literatuur. Ik hoopte mijn nationaliteit stil te houden, want ik had er geen behoefte aan om wéér eens uit te moeten leggen hoe een coffeeshop werkt. De prof ratelde in een noodtempo en haalde allerlei dingen aan die een leuke herkenning hadden kunnen bewerkstelligen. Ware het niet dat ik pas als ze de namen opschreef, begreep dat ze het over The Doors, Trainspotting en Keats had. Ik moest even bijkomen van haar spreektempo en de wijze waarop ze de Engelse taal grof geweld aandeed. Toen kregen we kregen een luisteroefenening; vijf engelse tekstjes van onderstaand niveau:

“I hate people who use their mobiles in the car, even if they’re hands free. Whenever you see someone driving badly, nine times out of ten they’re on the phone.”

Gelukkig was ze zo lief om vantevoren vast wat vertalingen te geven van eventueel moeilijke woorden zoals ‘shout’, ‘switch on/off’, en ‘to talk on mobile’. Nadat we het twee keer gehoord hadden vroeg ze de klas of het te volgen was. Veel gesteun en gekreun overtuigde haar om de teksten op papier uit te delen. Vervolgens luisterden we het nog twee keer. De Italianen leken het te begrijpen en dus moesten we het nog een keer luisteren maar dan met de tekst bedekt. Ik kreeg flashbacks van de middelbare school. Ik had inmiddels luciferstokjes nodig om mijn ogen open te houden en had ernstige rugklachten. Gelukkig kon ik mezelf nog bezig houden door de kauwgom van mijn broek af te halen, want ik moest zo nodig m’n benen over elkaar doen. Daarna heeft ze nog een half uur mijn tijd verspild aan het uitleggen van de simple present en de present continious. Na tien variaties op ‘I work’ en ‘I am working’ op het bord gekrijt te hebben (waarvan enkele incorrecte), was het gelukkig over. Begrijpelijkerwijze heb ik dit vak gelijk weer laten vallen.

De volgende ochtend kreeg ik het op miraculeuze wijze voor elkaar om 11 uur ’s ochtends in de aula te zitten voor een nieuw college. Kwart over 11.. nog geen docent te zien. 11.20, een enkele student begint de tas weer in te pakken. Half twaalf, een vierde van de studenten is opgestapt en er is nog geen professor te ontdekken. Toen deze er om kwart voor twaalf nog niet was, begon iedereen hun tas in te pakken. Ik besloot hier maar in mee te gaan en dat was dan mijn tweede college.
Dezelfde dag stonden we massaal (6 mensen) voor aula 2 op mijn derde college te wachten. Ervan uitgaande dat de docent gewoon weer te laat was, raakte ik aan de praat met een jongen uit Utrecht. Toen hoorden we dat we les hadden in aula 6. Een oude professor sloft binnen, installeert zich in zijn stoel en begint een lezing van twee erg lang durende, kwellende, duizelingwekkelende en slaapverwekkende uren. Het vak heet ‘Psicologia della Comunicazione’ en het college ging over wat Freud en Jung met creatieve therapie te maken hebben. Ik zou het jullie graag vertellen, maar ik heb geen enkel idee. Ik ben blij dat ik een ster ben ik dagdromen, waardoor ik uiteindelijk mijn twee uur lijdensschap nog een positieve draai heb weten te geven. Mijn geestelijke afwezigheid is waarschijnlijk niet eens opgemerkt. Want gelukkig kon ik eindeloos naar de power point staren, waardoor het leek alsof ik gewoon de 100 regels per slide poogde te ontcijferen. (Ik vraag me af of al mijn gegaap hem wel is opgevallen..) Na slide nummer zes waar hij een heel boek op geprojecteerd had, begon mijn hoofd ernstig te tollen en overwoog ik zelfs om een bril aan te schaffen. Het vak bleek uiteindelijk al sinds februari gegeven te worden en voor 10 punten te zijn, in plaats van 5. Ik en de jongen uit Utreg waren blij dat er ook een Italiaans meisje was die zei dat het op de site toch echt anders stond. Het vak mochten we alsnog volgen, echter voor 10 punten en dan moeten we wel het één en ander inhalen. Dit college heb ik de volgende dag niet gevolgd, omdat ik volgens mij onbewust zo weinig zin had in weer twee uur een langzame dood sterven, dat ik dusdanig verkeerd ben gelopen dat ik aan de andere kant van de stad uitkwam. Dit was woensdag en vanaf donderdag zou het op meerdere faculteiten al vakantie zijn. Donderdagochtend stond ik bijvoorbeeld om 11 uur voor een hermetisch afgesloten collegegebouw. Op internet controleerde (en hoopte) ik, of dat psychologische communicatiegedoe ook uit zou vallen, maar er stond gewoon een college op de lijst voor 5 april. Ik heb de moed op één of andere wijze verzameld om te gaan, maar toen ik aankwam was er helemaal niemand en was de Aula al bezet. Toen zag ik de professor beneden praten met iemand, maar uit angst dat hij een één op één monoloog zou houden, ben ik een kwartier later maar weer weggegaan..

Woensdag werd ik ’s ochtends wakker van het onweer en aggressieve regendruppels die tegen mijn raam tikte. Ik wilde die ochtend om 10.00 bij mijn tutor (begeleider) zijn, en droomde dat ik daar zwemmend naar toe moest. Na mijn telefoon weer eens ernstig geweld aan te doen, rende ik de keuken binnen om 10.00 en daar zat Enrico al te studeren en Tess te ontbijten. Ik schrok nog meer, want door al die activiteit dacht ik dat het minstens 12.00 moest zijn. Enrico had ontbijt gehaald, dus met een chocoladecroissantje in de ene hand en een paraplu in de andere, probeerde ik nog ergens de kaart vast te houden om de weg te vinden naar de Via Cartoleria. Mijn tutor ging me helpen om vakken uit te kiezen. Ze sprak alleen zo snel en was zoveel dingen aan het opzoeken op internet, dat ik met mijn net wakkere kop er nogal verdwaasd bij zat. Soms kan ik het ’s ochtends vroeg gewoon nog niet aan om Italiaans te spreken en te moeten begrijpen.. Na daar anderhalf uur een volledig programma opgezet te hebben, waar ik wat minder zeker van was dan zij, zag ik het allemaal totaal niet meer zitten. De helft van de vakken vond ik niet leuk, een vak dat ik eerst wel leuk vond, had ik al gevolgd en bleek verschrikkelijk te zijn. En ik zou ineens vier vakken moeten volgen in plaats van drie, om het benodigde aantal punten te halen.
Die middag ging ik zonder goede hoop naar aula 3 in de Via Zamboni voor een college Engelse literatuur. Toen er een leuke ‘bel professore’ binnenliep dacht ik; dit zou zowaar interessant kunnen worden! Het bleek echter dat hij een vervanger was. En dat hij muziekgeschiedenis gaf. Oftewel ik zat in de verkeerde zaal. Ik pakte mijn spullen, liep zo onopvallend mogelijk de zaal uit, deed de deur achter me dicht en besefte dat ik mijn telefoon nog in de zaal had liggen. Ik verstopte me achter een – gelukkig wat omvangrijker – meisje die te laat was en de zaal net inging. Met mijn telefoon en een bonzend hart liep ik de zaal weer uit, bereid om weer naar huis te gaan. Tot een meisje op die verdieping tegen me zei dat ik naar aula 5 moest. Daar aangekomen was de docent nog niet aanwezig en zag ik flink wat mensen die daarvoor ook in aula 3 zaten. Toen de professoressa binnenkwam vertelde ze dat we in dit vak de Engelse toneelliteratuur uit de romantiek zouden behandelen. Voor het eerst, iets dat me echt interesseert! En vooral een primeur dat de professoressa leuk was, goed en geanimeerd kon vertellen, de interactie graag aanging en... zélfs goed Engels sprak. (Het college was overigens gewoon in het Italiaans.) Ik ga dus in ieder geval één vak van 5 punten halen dit blok!

Inmiddels is het 7 april en is heel Bologna leeggelopen omdat iedereen met Pasen naar mamma e papà gaat. Tot nu toe heb ik dus welgeteld 3 collegedagen meegemaakt en heb ik nu alweer een week vakantie. Na mijn eerste Italiaanse lessen meegemaakt te hebben, begrijp ik ineens veel verhalen die mij verteld zijn over docenten die veel te laat zijn of überhaupt niet op komen dagen. Over het achterhaalde systeem. Studenten die zalen in en uit lopen (waaronder ik). Het gebrek aan interactie, enzovoort. Het is bekend dat negatieve kritiek leveren makkelijker is, maar in dit geval maakt Italië het je soms wel heel erg makkelijk. Gelukkig hebben we Engelse literatuur nog en zal ik volgende week nog wat andere vakken uittesten. En mocht ik in het ergste geval uiteindelijk niets vinden en maar 5 punten halen, dan kan ik altijd nog zeggen dat ik in de Romeinse tijd heb gestudeerd aan dezelfde universiteit als Galileo Galilei, Dante Alighieri, Petrarca, Becket en Erasmus. Dat is ook wat waard toch?!