La Svizzera italiana

De komende paar maanden zal ik voor mijn master deelnemen aan een speciaal Europees programma voor interculturele communicatie; EMICC. (European Master of Intercultural Communication) Dit jaar gehouden in Lugano, een architectonisch verantwoorde universiteit die pas sinds 1996 bestaat. Dit in tegenstelling tot mijn vorige avontuur in de oudste università van Europa. Lugano ligt in Zwitserland en niet in Italië zoals de naam soms doet vermoeden. Voor de echte topografische leken (pot verwijt de ketel): deze stad ligt in het zuidelijke kanton Ticino, afgescheiden van de rest van het land door haar natuurlijke Alpengrens. De voortaal is Italiaans. Vanwege de ligging en taal heb ik voor als nog vaak het gevoel gewoon weer in Italië te studeren.

In afwachting van het niveau van het programma hier, is mijn grootste onderzoeksdoel tot nog toe om de verschillen en overeenkomsten tussen Italië en Ticino te ontdekken. Na mijn uitgebreide, leuke en regelmatig ook frustrerende ervaringen in het fascinerende Italië, durf ik mijzelf ervaringsdeskundige te noemen met een zeer goede beheersing van de Italiaanse ‘tongval’. Tijd voor een contrastief praktijkonderzoek naar haar Zwitserse tegenhanger. Een onderwerp dat vooralsnog een zeer ingewikkelde en verwarrende lijkt te zijn.

Mijn allereerste bevindingen heb ik opgedaan tijdens de heenreis op vakantie naar Italië. We reden in een grauw, duitstalig Zwitserland waar de mistwolken de toppen van de bergen bedekten op weg naar de Gotthardtunnel. 19 geestdodende en slaapverwekkende kilometers, waarbij de temperatuurmeter langzaam opsteeg tot een hoogtepunt van 37 graden. Onverstaanbare radio instructies in het Schwyzerdeutsch (later gelukkig nog in drie andere talen). Ramen en deuren dicht, airco circulair, langleve de ANWB instructies. En eindelijk zijn we heelhuids aangekomen in het gebied met een oneerlijk verdeelde hoeveelheid meren, waaronder mijn meer van Lugano. Was het voor de tunnel nog grauw – en in de tunnel deprimerend –aan de andere kant van de San Gottardo een stralende zon die het overweldigende groen van deze omgeving mooi accentueert. Ik ben weer in Italië! Oh nee, Svizzera. Goed. Tijd om te beginnen aan mijn onderzoek.

Mensen rijden midden op de weg, te hard, te zacht. Knipperlichten lijken het in de tunnel spontaan begeven te hebben. Benvenuto in Italia. De winkels zijn om 18.30 al dicht. Wilkommen in der Schweiz. (Mooie) donkere, langharige mannen of kale Pantani(‘s) op de fiets. Italië. Af en toe 2 of 3-talige opschriften. Zwitserland – Italië: 2-2. Een piaggio winkel / chocolademuseum, pizzerie overal / chique dure winkels, gelaterie / snelheidscontroles.. Ik heb het gevoel dat ik niets meer van de wereld begrijp. Het onbegrip (vaak automatisch gepaard met wanhoop) brengt mij gelukkig snel naar de grensovergang.

Deze kleine geïmproviseerde douane, die zichzelf er niet minder serieus door neemt, is wederom geografisch bepaald door een brug over het meer. Ik glimlach lief en dankzij mijn welgemeende en zeer goed gepronuncieerde buonasera, mag ik dan eindelijk mijn geliefde Italië in. Met hervonden rust omdat ik de wereld weer begrijp en een kloppend hart door het gevoel van thuiskomst, belanden we direct na de dogana in een gezellig dorpje. Was het in Svizzera nog zo stil, hier is alles open. Er slenteren grote groepen Italianen druk met het feit sociaal te moeten doen. Dan een flink getoeter omdat ik door mijn ultiem euforische gevoel bijna het contact met mijn gaspedaal verlies. Scusa! Dat werkt gelukkig in beide landen...

Inmiddels ben ik begonnen aan mijn eerste studieweek dat enkel uit introductie bestaat. Over Zwitserland, Ticino en Lugano ben ik al een stukje wijzer geworden. Het programma lijkt vrij heftig te worden, want volgende week hebben we les van maandag t/m zaterdag en een tentamen. Waarschijnlijk (en vooral hopelijk) hebben we hierna gelijk het zwaarste gehad. De strandplannen die we voor dat weekend hadden moeten uiteraard binnekort gerecupereerd worden. Wij houden onze harten en hopelijk ook deze temperaturen vast. Binnekort zal ik wat uitgebreider vertellen over wat ik tot nog toe geleerd heb over dit fascinerende gebied. Spanningsopbouw is belangrijk, hebben jullie ook wat om (naast mijn terugkomst uiteraard) naar uit te kijken. Mach’s gut allen!

Liefs